Podstawowe prawa pasażerów podróżujących autobusem

Rozporządzenie (UE) nr 181/2011 (zwane dalej „rozporządzeniem”) weszło w życie w dniu 1 marca 2013 r. Określono w nim minimalny zestaw praw pasażerów podróżujących autobusem lub autokarem na terenie Unii Europejskiej. Choć zasadniczo rozporządzenie ma zastosowanie do „usług regularnych” ( rozumianych jako usługi polegające na przewozie osób autobusem lub autokarem w określonych odstępach czasu i na określonych trasach, przy czym pasażerowie są zabierani z określonych z góry przystanków i dowożeni na z góry określone przystanki) dla nieokreślonych kategorii pasażerów w przypadku, gdy miejsce w którym pasażerowie wchodzą na pokład pojazdu lub w którym opuszczają pokład pojazdu, znajduje się na terytorium państwa członkowskiego,to następujące prawa podstawowe mają zastosowanie do wszystkich usług regularnych, niezależnie od zaplanowanej długości trasy:

– prawo do nie dyskryminacyjnych warunków transportu;

– prawo dostępu osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej do transportu bez dodatkowych kosztów oraz odszkodowanie finansowe za utratę lub uszkodzenie ich sprzętu służącego do poruszania się;

– minimalne zasady udzielania wszystkim pasażerom informacji dotyczących podróży przed rozpoczęciem podróży i w trakcie jej trwania, a także udzielania informacji ogólnych na temat ich praw;

– prawo składania i rozpatrywania skarg przez przewoźników w sposób dostępny dla wszystkich pasażerów,

– niezależne organy krajowe w każdym państwie członkowskim, które będą egzekwować stosowanie rozporządzenie i które mogą, w razie potrzeby, nakładać kary.

Państwa członkowskie mogą na przejrzystych i nie dyskryminacyjnych zasadach, wyłączyć z zakresu stosowania tych praw dodatkowych jedynie regularne usługi krajowe na okres nie dłuższy niż cztery lata, który może zostać jednokrotnie przedłużony (czyli maksymalnie 8 lat).\

Państwa członkowskie mogą, na przejrzystych i nie dyskryminacyjnych zasadach, wyłączyć z zakresu stosowania całego rozporządzenia na okres nie dłuższy niż cztery lata, który może zostać jednokrotnie przedłużony (czyli maksymalnie 8 lat), te usługi regularne, w przypadku których istotna część usługi (w tym co najmniej jeden planowany przystanek) ma miejsce poza terytorium Unii Europejskiej.

Wykaz praw pasażerów podróżujących autobusem lub autokarem

1. Prawo do nie dyskryminacyjnych warunków transportu

Każda osoba ma prawo do tego, aby nie być dyskryminowaną, bezpośrednio lub pośrednio, ze względu na swoją przynależność państwową lub miejsce prowadzenia działalności przez przewoźnika lub sprzedawcę biletów w Unii przy zakupie biletów na usługi autobusowego lub autokarowego transportu pasażerskiego.

2. Prawo do informacji

Wszyscy pasażerowie podróżujący autobusem lub autokarem w ramach usług regularnych mają prawo do odpowiednich informacji podczas całej podróży. Prawo to obejmuje prawo do otrzymania informacji na temat praw pasażerów oraz danych kontaktowych krajowych organów odpowiedzialnych za egzekwowanie przepisów.

Wszystkie istotne informacje ogólne oraz warunki przewozu udostępniane są w formatach dostępnych dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej (np. dużym drukiem, prostym językiem, pismem Braille’a, w formacie audio).

3. Prawa osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowe

Oprócz ogólnych praw pasażerów osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej przysługują następujące prawa podczas korzystania z regularnych usług transportu autobusowego i autokarowego, tak aby miały one takie same możliwości podróżowania co pozostali obywatele (Państwa członkowskie mogą wyłączyć krajowe usługi regularne z zakresu stosowania przepisów mających zastosowanie do osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej, pod warunkiem że dopilnują, aby poziom ochrony tych osób na mocy ich przepisów krajowych był co najmniej taki sam jak na mocy niniejszego rozporządzenia.):

a) prawo do dostępu do transportu dla osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej bez jakichkolwiek kosztów dodatkowych

Przewoźnicy, biura podróży i organizatorzy wycieczek nie mogą żądać od osoby niepełnosprawnej lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej, aby wniosła ona jakąkolwiek dodatkową opłatę z tytułu rezerwacji lub zakupu biletów. Nie mogą również odmówić przyjęcia rezerwacji, pod warunkiem posiadania odpowiedniego biletu, lub zabrania na pokład pasażerów z powodu ich niepełnosprawności lub ograniczonej sprawności ruchowej. Wyjątki mogą mieć miejsce jedynie wtedy, gdy transport danej osoby niepełnosprawnej lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej nie byłby możliwy zgodnie z obowiązującym prawodawstwem dotyczącym bezpieczeństwa pasażerów oraz wymogami dotyczącymi zdrowia i bezpieczeństwa określonymi przez właściwe organy lub gdy konstrukcja autobusu, autokaru bądź infrastruktury transportowej uniemożliwia transport tej osoby w sposób bezpieczny i wykonalny pod względem eksploatacyjnym. Przewoźnicy i operatorzy terminali stwarzają osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej takie warunki dostępu do transportu, aby nie były one dyskryminacyjne. Warunki te są udostępniane publicznie i przekazywane fizycznie na żądanie pasażera.

b) prawo do odszkodowań z tytułu utraty lub uszkodzenia sprzętu służącego do poruszania się

Jeżeli przewoźnik lub operator terminalu spowodował utratę lub uszkodzenie sprzętu służącego do poruszania się (wózka inwalidzkiego lub innego urządzenia pomocniczego), musi zapłacić odszkodowanie odpowiadające kosztom zastąpienia danego sprzętu lub kosztom jego naprawy (o ile naprawa sprzętu jest możliwa). W razie konieczności musi on dołożyć wszelkich starań, aby tymczasowo zastąpić utracony lub uszkodzony sprzęt służący do poruszania się.

4. Prawo do składania skarg u przewoźników i w krajowych organach odpowiedzialnych za egzekwowanie przepisów

Pasażerowie mogą kierować skargi do przewoźników w terminie trzech miesięcy od dnia, w którym wykonana została usługa regularna lub w którym powinna była ona zostać wykonana. W ciągu jednego miesiąca od dnia wpłynięcia skargi przewoźnik powiadamia pasażera, że jego skarga została uznana, oddalona lub jest w dalszym ciągu rozpatrywana. Przewoźnik udziela ostatecznej odpowiedzi w terminie trzech miesięcy od wpłynięcia skargi. Wyżej wymienione wytyczne nie mają zastosowania do kwestii związanych z odszkodowaniem z tytułu śmierci, odniesienia obrażeń lub uszkodzenia bądź utraty bagażu spowodowanych wypadkami.

5. Egzekwowanie praw pasażerów

Każde państwo członkowskie zobowiązane jest do wyznaczenia co najmniej jednego organu krajowego odpowiedzialnego za egzekwowanie przepisów w celu egzekwowania praw wymienionych w niniejszym rozporządzeniu. Krajowy organ odpowiedzialny za egzekwowanie przepisów odpowiada za wykonanie niniejszego rozporządzenia w zakresie usług regularnych z miejsc położonych na terytorium danego państwa członkowskiego oraz regularnych usług z państwa trzeciego do takich miejsc.

Pasażerowie mogą składać skargi dotyczące naruszeń przepisów niniejszego rozporządzenia do odpowiedniego krajowego organu odpowiedzialnego za egzekwowanie przepisów. Państwo członkowskie może zdecydować, że w pierwszej kolejności pasażerowie wnoszą skargę do przewoźnika, a w takim przypadku krajowy organ odpowiedzialny za egzekwowanie przepisów działa jako instancja odwoławcza w odniesieniu do skarg, które nie zostały rozstrzygnięte.

Streszczenie opracowano zgodnie z art. 25 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 181/2011 dotyczącego praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 [Dz .U. L 55 z 28.2.2011, s. 1]